امام حسن(ع)؛ مرد جنگ و مرد صلح

پایگاه خبری تحلیلی میار؛ ماه صفر ماه عجیبی است. این ماه بسیار سنگین و حزن برانگیز است. صدقه در این ماه بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. اربعین امام حسین(ع) دراین ماه است، همچنین شهادت رسولخدا(ص) و ایضا امام حسن مجتبی(ع) و 30 صفر هم که شهادت امام علی ابن موسی الرضا(ع). روز گذشته توفیقی دست داد تا یادداشتی را تحت عنوان « ضرورت تبیین نظری سیره حضرت محمد(ص)» نگارش نمایم که خوشبختانه در پایگاه خبری تحلیلی نیک ‌رو منتشر گردید؛ و اکنون مایل هستم در سالروز شهادت آن امام همام، مطالب مختصری را در این یادداشت کوتاه در ذیل مطرح و مورد اشاره قرار دهم.
1- بدون تردید امام حسن(ع) را باید به عنوان پیشوایی سترگ در جامعه بشری دانست که توانسته است با تمام نامرادی‌ها و خیانت‌ها؛ فراز و نشیب های بسیار، پرچمدار و مشعلدار راه حق و حقیقت باشد و امت اسلامی را از جهل  و گمراهی نجات بخشد و آنان را از تعالیم عالیه اسلام و حقایق معرفتی دین مبین اسلام سیراب سازد.

2- امام‌حسن(ع) در مکتب پدر مهربانی چون علی(ع) تربیت گشته و چون او به دنیا نگاه نموده است. امام حسن(ع) بنابر مصلحت تا روز شهادتش بدون اغراق؛ علی وار زندگی کرد، علی وار سخن گفت و علی وار با دشمنان دین جنگید و با پذیرش صلح پیشنهادی معاویه، مسیر نبرد و مبارزه خود را در جهت اشاعه حق و سرکوبی باطل عوض نمود تا در گذر از این جاده بتواند به وظایف و تکالیف شرعیه خود عمل نماید.

3- او معلم اخلاق و رهبری نامدار و نام آور  بود. به هنگام جنگ و یا به هنگام صلح با دشمنان براساس تکلیف الهی برخورد می کرد. چه در میدان جنگ بود و یا بنابر مصالحی، صلح را می پذیرفت و بر آن تکیه می زد، در نهایت دوراندیشی و قدرت، با مظاهر شرک وکفر و نفاق به  مبارزه بر می خاست و یار و مدد رسان مستعضفان بود.

4- امام حسن(ع) با صلح سبز خود در برابر دشمن ساکت نماند و با همان صلابت و اقتدار به افشای رفتارهای غیرانسانی  و کردارهای شیطانی و پلید آنان پرداخت و چون گذشته و قبل از پذیرش صلح، در صحنه مبارزه و سیاست باقی ماند و تا شهادت حضرتش، این میدان را با آگاهی بخشی به مردم رصد و مدیریت نمود. در حقیقت امام حسن(ع) هم در جبهه جنگ و هم در زمان صلح به عنوان فرماندهی کاربلد و حرفه‌ای که در صحنه حاضر است، با مردم شفاف و صریح سخن می گفت و خود را مستلزم به پاسخگویی در برابرمردم می‌دانست. امام حسن(ع)  هم مرد جنگ بود و هم مرد صلح و در هر دو جبهه با دشمنان،  رو در رو به مبارزه بر می خاست و از کیان و حثیت امتش دفاع می نمود و قافیه را نمی باخت و میدان را برای عرضه اندام کردن دشمن در اختیار دشمن قرار نمی داد. امام حسن در جبهه جنگ و صلح سیاستمداری پخته و کارشناسی بی بدیل بود و هیچگاه نقد را نمی داد تا نسیه را قبول نماید.

5- مهم ترین فراز از زندگی امام حسن(ع) به موضوع صلح تحمیلی بازمی گردد. این صلح اگرچه بنا بر شرایط داخلی و بیرونی به امام حسن(ع) تحمیل گشت و موجبات خرده گیری دوستان کج فهمِ کوته بین و دشمنان احمقِ جاهلِ مغرض گردید؛ اما به شهادت تاریخ و به گواهی مورخان صاحب نظرو تحلیل گران منصف؛ این صلح را با تمامی ابعادش، شجاعانه، زیرکانه دانسته و ابراز داشته اند این صلح باعث گردید تا یگانه عامل بقای اقلیت شیعه در آن روزگاران و آن عصر باشد. امام باقر(ع) به شخصی که بر صلح امام حسن (ع) خرده می گرفت ، فرمود :« اگر امام حسن این کار را نمی کرد خطر بزرگی به دنبال داشت.»
دلایل زیر را می‌توان ازعلل مهم صلح امام حسن (ع) بر شمرد:
تکلیف گرایی. حفظ دین. مصالح عمومی. حفظ شیعیان. عدم حمایت مردم. فریبکاری معاویه. بی وفایی و دنیازدگی سپاهیان امام حسن (ع). انگیزه های مختلف در سپاهیان امام حسن(ع). خطر تهاجم خارجی. حفظ جایگاه امامت. سکوت تا بلوغ سیاسی.

6- با توجه به توضیحات ارایه شده ؛ امام حسن(ع) مجبور به پذیرش صلح گردید اما امام در این صلح تحمیلی هیچ امتیاز و باجی به معاویه ندادند و خلافت معاویه را نیز مهر تایید نزدند و خلافت را حق مسلم خود دانستند. در هرحال امام در صلح نامه راهکاری را بر گزید تا کم ترین زیان برای خودش و جامعه داشته باشد؛ و درست به همین دلیل و منطق دشمن شناسی؛ امام(ع) با گنجاندن مطالبی اهداف خود را با جنگ با معاویه این گونه بیان داشتند: جلوگیری از آزار شیعیان، جلوگیری از ناسزاگویی به علی (ع)، جلوگیری از تبعیض نژادی و قومیت گرایی، رانت خواری، فساد مالی و ده ها حرکت زشت معاویه که آزادانه به اسم اسلام انجام می داد. جالب این که امام حسن(ع) به خوبی می دانست معاویه به مفاد این صلح نامه عمل نخواهد کرد و نهایتا این صلح نامه اسباب رسوایی او را فراهم خواهد آورد.
کاش حضراتی که دم از صلح  با دشمن قسم خورده ایران می زنند و برجام را بر ملت و کشور، با سیاسی بازی‌های بی منطق و بدون برنامه تحمیل نمودند، قدری هوشیاری به خرج می دادند تا کشور را به این حال و روز اسفبار نیندازند! و ای کاش هر روز از نوزاد ناقص الخلقه خود این همه دفاع نمی کردند. و ای کاش با قدری مطالعه در توجیه عمل غلط خود اصرار و پافشاری نمی نمودند و لااقل با کمی مطالعه به اندیشه امام حسن(ع) رجوع می کردند. و ای کاش این حضرات پر مدعا به مانند مولایمان امام حسن(ع)؛ مرد جنگ و مرد صلح به معنای واقعی کلام بودند و به ایشان تأسی می نمودند و کشور و ملت را با کم ترین هزینه به ساحل امن و نجات می رساندند. اما چه سود که 7 سال با مدیریت غلط و ناکارآمد، دل مردم را خون کردند و سفره های ایشان را کوچک و کوچک تر نمودند و همچنان از عملکرد فلج کننده خود در همه زمینه ها و عرصه ها دفاع می نمایند و نمک بر زخم مردم می پاشند.


در خاتمه از این نکته نیز نباید غفلت شود که امام حسن(ع) با این صلح نامه که امروز تاریخ از آن به عنوان سند افتخار ایشان یاد می‌کند؛ نه تنها شهادت خود را در این حرکت هوشمندانه رقم زد بلکه پرده نفاق از چهریه کریه و منفور معاویه برداشته و او را تا ابد در نزد بشریت رسوا نمود.

پی‌نوشت:
1- محمدی اشتهاردی ، محمد ، نگاهی بر زندگی امام باقر علیه السلام ، نشر مطهر ، تهران ، 1374.  
2 - نكته مهمي كه بايد به آن اشاره گردد اين است که روایت کاملی که شامل تمامی مواد قرارداد و صلحنامه باشد ظاهرا به دست نیامده ، و آن چه نقل شده و به طور پراکنده ومختلف در کتاب ها و روایات آمده ، جمعا ازپنج یا شش ماده تجاوز نمی‌کند... و بلکه در پاره ای از روایات مانند روایت طبری آمده که معاویه کاغذ سفیدی را مهر و امضا کرد و برای امام(ع) فرستاد و نوشت هرچه می خواهی درآن بنویس که مورد قبول من قرارخواهد گرفت...