پدیده مهرنگ، زمان تحول جامعه بلوچ را صدها سال به جلو انداخت

پیرمحمد ملازهی کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی منطقه، این بار به کنشگری های مهرنگ بلوچ پرداخته و سرنوشت این پدیده را که خودش پدیده مهرنگ نامگذاری کرده، شرح داده است. 

به گزارش میار، وی طی یاداشتی نوشته است: دکتر مهرنگ بلوچ به تحصن خود درمقابل خانه مطبوعات پاکستان دراسلام آباد پایتخت این کشور پایان داد.

این تحصن در پی یک راهپیمائی اعتراضی هزار کیلومتری شکل گرفت که از شهر"تربت" در مکران واقع در بلوچستان شرقی بوسیله زنان، کودکان و مردان مسن که عزیزی را ازدست داده بودند با پای پیاده شروع شد و تا اسلام آباد ادامه یافت.

با پایان این راهپیمائی و تحصن، اکنون راحت تر می‌توان به نتایج مثبت و منفی آن فکر کرد و یک ارزیابی انجام داد.

این راهپیمائی اعتراضی و تحصن یک هدف روشن و اعلام شده داشت: سرنوشت هزاران بلوچ ربوده شده بوسیله دستگاه های امنیتی پاکستان مشخص شود.

ربوده شدگانی که برخی از اجساد شکنجه شده و مثله شده شان در گذرگاه ها و جاده ها رها شده، به دست آمده اند که بعضاً قابل شناسائی هم نبوده اند، حاکمیت در اسلام آباد نه تنها هیچ کمکی به اجتماع اعتراضی به رهبری دکتر مهرنگ نکرد بلکه بر عکس با حمله به معترضان و ضرب و شتم و بازداشت آنها، سعی کرد با خشونت به اعتراض ها پایان دهد.

مهرنگ در حرکتی جسورانه و با شجاعت تمام مقاومت کرد و تمامی سختی ها را به جان خرید و زمانی که احساس کرد که زمان پایان دادن به تحصن فرا رسیده است، پایان راهپیمایی اعتراضی و تحصن را اعلام کرد.

بدین ترتیب دکتر ماهرنگ نشان داد که ابتکار آغاز و پایان اجتماع اعتراضی را مقتدرانه دراختیار خود نگاه داشته و به دستگاه‌های امنیتی پاکستان اجازه نداده است که ابتکار عمل را به دست بگیرند. 

با توجه به مجموعه اتفاقاتی که در حرکت اعتراضی دکتر ماهرنگ افتاد، می‌توان درباره نتایج مثبت و منفی آن به قضاوت نشست:

اول نتایج مثبت

۱.  بدون تردید اولین و مهمترین دستاورد راهپیمایی اعتراضی جمع کوچک مهرنگ جلب توجه افکار عمومی مردم پاکستان به یک مشکل بزرگ در ایالت بلوچستان بود، مشکلی که دستگاه های امنیتی به شدت در مخفی نگه داشتن آن کوشا بودند، دکتر مهرنگ این جو را شکست و توجه عمومی را به مشکل ربوده شدگان بلوچ جلب کرد.

پیوستن برخی از خبرنگاران مشهور نظیر حامد میر و افرادی از قومیت های غیر بلوچ به اجتماع مهرنگ، بدون شک یک موفقیت برای مهرنگ و شکست برای دستگاه های امنیتی پاکستان بود.

۲ . دکتر مهرنگ موفق شد رهبری سنتی بلوچ درقالب نظام سرداری را با چالش های جدی روبرو کند.

برخورد به دور از درایت سرفراز بگتی با پدیده مهرنگ آن بخش از پاکستان گراهای بلوچ را، که همکار حکومت و دستگاه های امنیتی پاکستان هستند در افکار عمومی بلوچ درسطح لَگور (خائن) تنزل جایگاه داد، این در آینده تحولات بلوچستان شرقی تعیین کننده خواهد بود.

۳.  پدیده دکتر مهرنگ مرجعیت سنتی نظام سرداری بلوچ را که هزاران سال برجامعه بلوچ حاکم بود  به پایان قطعی و اجتناب نا پذیر تاریخی اش نزدیک تر کرد، اکنون با قاطعیت قابل قبول تری می‌توان گفت که: پدیده دکتر مهرنگ زمان تحول در جامعه بلوچ را صدها سال به جلو انداخته است.

۴.  پدیده دکتر مهرنگ زنان و دختران بلوچ را از کنج خلوت تحمیلی هزاران ساله در جامعه به شدت مرد سالار بلوچ، خارج کرد و دوران جدیدی را بنیان نهاد که در آن زن بلوچ دیگر عاجزگ (ناتوان) نیست که اسم هم ندارد.

۵ .  پدیده دکتر مهرنگ برای اولین بار مرزهای سیاسی و زمان و مکان را در هم شکست و توجه جامعه بلوچ را در هر کجا که بود، با بهره گیری از رسانه های مدرن و شبکه های اجتماعی به حرکت دادخواهانه خود جلب کرد، این برای اولین بار بود که در بلوچستان غربی و شرقی و بلوچستان شمالی، نسل جوان بلوچ همزمان به اجتماع اعتراضی مهرنگ توجه کردند.

این آغازی بر پایان یک دوران تاریخی و یک برش تاریخی است که آینده بلوچ را رقم خواهد زد.

۶ . پدیده مهرنگ یک واقعیت مهم را به اثبات رساند و آن، این واقعیت بود که: قدرت های استعماری تن به کنشگری مسالمت جویانه نمی‌دهند و این امر فضا را برای رادیکال های قومی باز و این قول منصوب به مائو رهبر انقلاب چین را ثابت می‌کند که به مناسبتی گفته بود: قدرت از لوله تفنگ می گدزد.

دوم نتایج منفی

پدیده مهرنگ، درکنار موفقیت هایش در بعد بلند مدت تاریخی و استراتزیک ناکامی های موقتی و تاکتیکی هم داشت که از ذات قدرت حکومتی استبدادی ناشی شدند.

مهمترین آن عبارتند از:

۱ . اجتماع اعتراضی دکتر مهرنگ به اصلی ترین هدفش که روشن شدن سرنوشت ربوده شدگان بلوچ بود دست نیافت و با دلی پر درد به اجتماع اعتراضی خود پایان داد.

۲.  جامعه پاکستان و نهادهای مؤثر در جهت دهی افکار عمومی از درک مشکل مهرنگ و قومیت بلوچ باز ماندند و از حرکت وی استقبال محدودی کردند، این امر نشان داد که اکثریت جامعه در پاکستان به تحولات در بلوچستان نا آگاه و بی تفاوت ھستند.

۳.  پدیده دکتر مهرنگ بنظر می رسد که آخرین تلاش مسالمت جویانه بلوچ در پاکستان باشد که امیدوار بود از طریق فعالیت های مدنی دادخواهانه به انتظارات به حق وحقوق انسانی اش دست بیابد، این یک شکست تحمیلی به بلوچ بود و از این به بعد این تفنگ است که حرف خواهد زد و نه دکتر مهرنگ ها.

درهرحال به پدیده مهرنگ از هر زاویه ای که نگاه کنید به نظر می رسد که آغازی بر یک پایان تاریخی باشد که بلوچ به صورت اجتناب ناپذیری با آن درگیر خواهد شد و سرنوشت خود را در بُعدی تاریخی رقم خواهد زد.