با قرآن در زندگی/ عزت را چگونه و در کجا باید جست‌وجو کرد؟

عزت که در اصل از «عزاز» گرفته‌شده، سرزمین محکم و نفوذناپذیر را گویند. «ارض عزیزه» یعنی زمینی که آب در آن راه نیابد. از نظر اجتماعی و رفتاری حالتی است که از شکست انسان پیشگیری می‌کند. [حالت شکست‌ناپذیری] و مانع مغلوب شدن انسان در مقابل دشمنان می‌گردد. برعکس «ذلت»، نقطه مقابل عزت به معنای شکست‌پذیری، نبود عزت و شرافت است؛ بنابراین عزت حالتی نفسانی است که مانع مغلوب شدن نفس می‌شود.

پایگاه خبری تحلیلی «میار»، مفهوم عزت که در اینجا با استفاده از آیات قرآن مورد بررسی قرار می‌گیرد به معنای ارجمندی و قوت و دوری از ذلت و خواری است.
به فردی که دارای عزت است عزیز می‌گویند؛ یعنی شخصیت او به‌گونه‌ای است که شایسته احترام و ارجمندی است. فرد عزیز احساس خواری و ذلت در برابر دیگران نمی‌کند و مقام خود را ارج می‌نهد.
این حالتی است که همه‌ انسان‌ها به دنبال آن هستند؛ یعنی همگان دوست دارند در جامعه و در بین مردم عزیز و ارجمند باشند و خوار و ذلیل نباشند.
خداوند این ارجمندی و عزت را ستوده و آن را شایسته مؤمنان دانسته و راه دستیابی به آن را نیز مشخص کرده است.

از نظر قرآن تنها راه ارجمندی و عزت واقعی قدم گذاشتن در مسیر خداست. بسیار مواقع شده که انسان‌ها برای دستیابی به عزت، دنبال قدرت‌های برتر، پادشاهان، زورمداران و طاغوت‌ها می‌روند.
تصور آن‌ها این است که چون قدرت‌های زورگو و برتر در این دنیا موقعیت و مقام دارند، عزت نیز دارند؛ پس برای دستیابی به عزت باید به اینها پناه برد و خود را در حلقه‌ آن‌ها قرار داد.
این تفکر دقیقاً برخلاف آموزه‌های قرآن است. قرآن بدون توجه به هیمنه قدرت‌های پوشالی می‌فرماید: «مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یرفعه»
 (فاطر/۱۰)
[کسی که عزت می‌خواهد باید آن را از خدا بخواهد، زیرا همه‌ی عزت ویژه‌ی خداست. حقایق پاک [چون عقاید و اندیشه‌های صحیح] به‌سوی او بالا می‌رود و عمل شایسته آن را بالا می‌برد.]
در این آیه به‌صراحت تأکید گردیده که همه‌ عزت‌ها ویژه‌ خداست و هیچ قدرت غیرخدایی نمی‌تواند به انسان عزت ارزانی کند.
آیات دیگری نیز در قرآن وجود دارد که بر عزتمندی خدامحوری تأکید دارد: «الَّذِينَ يَتَّخِذُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا»
(نساء/۱۳۹)

این آیه به یکی از آسیب‌هایی که در میان مسلمانان می‌تواند وجود داشته باشد اشاره کرده است. گاه می‌شود مسلمانان اعم از مردم یا مسئولان و حاکمان براساس توانمندی مالی یا نظامی که در قدرت‌های غیرخدایی و کافر مشاهده می‌کنند تحت تأثیر هیمنه ظاهری آن‌ها قرار می‌گیرند و تصور می‌کنند که اگر بخواهند در دنیا به پیشرفت و موقعیت ممتازی دست یابند باید دست نیاز به‌سوی آنان دراز کنند.
خداوند در آیه فوق به‌شدت این مردم و مسئولان را سرزنش می‌کند که چرا به‌جای اعتماد به خدا و مؤمنان به دنبال جلب اعتماد کفار معاند هستند. خداوند در استفهامی توبیخی اشاره می‌کند که آیا این‌ها به دنبال کسب عزت از کافران لجوج و معاند هستند؟ به عبارتی با این لحن تند و عتاب‌آلود می‌خواهد بفرماید که شما نمی‌توانید عزت را از دستان کفار ستیزه‌جو و دشمنان مستکبر به دست آورید. عزت موهبتی است که در پرتو تکیه بر خدا و توانایی‌های مؤمنانی که جز خدا پشتیبان و تکیه‌گاهی برای خود نمی‌شناسد به دست می‌آید.
خداوند با آوردن کلمه «جمیعاً» تأکید می‌کند هر نوع عزتی چه در دنیا و چه در آخرت همگی به دست خدا محقق می‌شود.

گاه می‌شود که دشمن در جنگ شدید روانی و رسانه‌ای می‌کوشد نگاه مسلمانان را به خویش معطوف دارد تا بر اساس القائاتی که می‌کند جامعه اسلامی و مسئولان به آن‌ها متمایل شوند و این برداشت در آن‌ها شکل بگیرد که بدون رابطه با قدرت‌های زورگو و زیر چتر آن‌ها قرار گرفتن نمی‌توانند به اقتدار و عظمت و عزت دست یابند. قرآن به‌شدت با این جنگ روانی و تبلیغاتی دشمن مقابله می‌کند و می‌فرماید:
«وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»
 (یونس/۶۵)

[و گفتار بی‌اساس و تبلیغات ناروای مخالفان (تو را غمگین نکند) زیرا همه عزت و توانمندی برای خداست، او شنوا و داناست.]
در مجموع از آموزه‌های قرآن کریم می‌توان چنین نتیجه گرفت که برای دستیابی به عزت باید به منشأ واقعی عزت مراجعه کرد. قدرت‌های دروغین که خود را با آب و رنگ عزت آراسته‌اند و از عزت واقعی تهی هستند نمی‌توانند موجب عزت برای دیگران شوند. اعتقاد عمیق به مبانی قرآن و تلاش برای دستیابی عزت از مسیر خودش موجب بهره‌مندی فرد و جامعه از عزت واقعی خواهد شد.
بر عکس اگر متولیان جامعه‌ اسلامی برای دستیابی به عزت، چشم به حمایت و کمک بیگانگان داشته باشند، به بیراهه رفته‌اند و تیرشان به سنگ می‌خورد.
می‌توان به نمونه‌ای عینی در این رابطه اشاره نمود. جناب آقای دکتر روحانی در شعارهای انتخاباتی خود تأکید کردند که ما عزت را به پاسپورت ایرانی برمی‌گردانیم. راه به دست آوردن این عزت را نیز مذاکره و کنار آمدن با قدرت‌های سلطه‌گر بیان کردند و در نهایت برجام ماحصل این مذاکرات چند ساله بود که نه تنها دستاوردی برای ایران به دنبال نداشت؛ بلکه موجب خسارت محض شد.

در پرتو عزت‌خواهی از بیگانگان در بسیاری جاها عزت بین‌المللی‌مان نیز بر باد رفت. عزت واقعی را کسانی از خدا می‌خواهند که واقعا اعتقاد داشته باشند خداوند منشأ و منبع و سرچشمه عزت است. سردار شهید سلیمانی نمونه‌ای از عزت خدایی بود. رفتار ایده‌آل و عزتمندانه در حاج قاسم موج می‌زد و دیدیم چگونه هم خود با عزت زیست و هم برای کشور و جهان اسلام عزت آورد.