هشتگ MeToo جهانی هم بشود، ایرانی نخواهدشد

در بخش پایانی برنامه «نقد سینما» در هفته گذشته امیررضا مافی میزبان احسان شاه‌قاسمی پژوهشگر و مدرس دانشگاه بود تا به بهانه طرح برخی ادعاهای مرتبط با تجاوز و تعرض جنسی در پشت‌صحنه سینمای ایران بحث و گفتگو کنند.

به گزارش میار، مافی در آغاز با اشاره به کتاب‌های ترجمه‌شده توسط شاه‌قاسمی درباره فضای اخلاقی حاکم بر روشنفکران و متفکران غربی پرسید و در ادامه با اشاره به شکل‌گیری جنبش MeToo در زمینه افشای تعرضات جنسی در سینمای آمریکا و برخی تلاش‌ها برای رقم زدن جریانی مشابه در سینمای ایران گفت: با همه احترامی که برای قربانیان ماجرای تعرض قائل هستم، معتقدم گرته‌برداری از جنبش MeToo برای ما نیست. ما به لحاظ فرهنگی شبیه غرب نیستیم و چون شبیه آن‌ها نیستیم، چنین جنبشی هم در ایران نمی‌تواند شکل بگیرد.

وی با تأکید براینکه اصل جنبش MeToo هم در آمریکا به راه افتاد تا بخش‌هایی از واقعیت نادیده بماند، افزود: در فرهنگ ما همه چیز متفاوت از غرب است اما گویی میلی وجود دارد تا از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی بهره گیری شود و کاری مشابه آنچه در غرب رخ داده اینجا هم رقم بخورد، در صورتی که این اتفاق ممکن نیست.

در ادامه شاه‌قاسمی هم با تأکید بر موضع مافی گفت: در کشور ما این تنها نمونه نیست و غالباً زمانی که می‌خواهیم از یک پدیده تقلید کنیم، معمولاً شرایط رقت‌باری پیش می‌آوریم! درباره اصل جنبش MeToo و اصالتش می‌توان ساعت‌ها صحبت کرد اما همین پدیده با تمام نقدهایی که به آن وارد می‌کنیم، وقتی به ایران می‌رسد تبدیل می‌شود به مجموعه‌ای از اتهام‌زنی‌های نامشخص، با منابع نامشخص و در زمان‌هایی مشکوک!

وی ادامه داد: در این شرایط من به راحتی می‌توانم به هر کسی اتهام بزنم اما بعد از آن هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد. اساساً در این شرایط نمی‌دانیم از چه کسی و در برابر چه کسی باید دفاع کنیم! وجدان جمعی ایرانیان آماده دخالت، هم‌دردی و رفع مشکل است اما از آنجا که در اصل جریان اعتراض، تقلیدی عمل کرده‌ایم، نتیجه نمی‌گیریم. به‌خصوص که برخی احساس کرده‌اند از این نمد می‌توانند کلاهی برای خود ببافند و از این جریان سوءاستفاده کنند.

مافی در ادامه ضمن تأکید مجدد بر احترام به قربانیان واقعی این جریان افزود: واقعیت این است که اگر چنین اتفاقی رخ می‌دهد حتماً باید به‌صورت قضایی پیگیری و با خاطیان با سخت‌ترین احکام برخورد شود، اما در این میان نباید فراموش کرد که فضای سوءاستفاده هم بسیار فراهم است. کافی است اسم کسی تبدیل به هشتگ شود بدون هیچ سندی. اگر فرد موردنظر بخواهد اثبات کند چنین چیزی نبوده دیگر آبرویش رفته، کمااینکه در سنت دینی ما افشای فحشا از اصل فحشا بدتر است.

وی افزود: ما همواره مدافع مظلوم در هر شرایطی هستیم. اما نفس علنی شدن یک ظلم و فساد، دیگرانی که ممکن از چنین خواسته‌ای را در ذهن خودش داشته باشد را به این نتیجه می‌رسد که من تنها نیستم و یک «دیگری» شبیه من وجود دارد. همین پیدا کردن «دیگری» که در فلسفه هم مطرح شده، فرد را برای فحشایی که مدنظر دارد توجیه می‌کند.

شاه‌قاسمی در ادامه به موضوع «تخصص تشخیص» اشاره کرد و گفت: وقتی قتلی اتفاق می‌افتد یک کارآگاه باید برای تشخیص ورود کند. در همان جنبش MeToo که گفتیم اصیل هم نیست، باز هم افراد به دستگاه قضایی مراجعه و طرح شکایت می‌کنند، ما اما همه چیز را به دادگاه توییتر سپرده‌ایم. چه کسانی در توییتر حکم می‌دهند، آنها که می‌خواهند تهاجمی موضع بگیرند.

در بخش بعدی این گفتگو شاه‌قاسمی به تعریف «فساد» و نسبت آن با «قدرت» پرداخت و در ادامه ضمن برشمردن ۲ عنصر «ثروت» و «شهرت» که عامل قدرت هستند، به ظرفیت بالای دنیای سینما برای شکل‌گیری فساد اشاره کرد.

مافی در این بخش با تأکید بر «امکان» فساد در دنیای سینما، وضعیت سینمای ایران در قیاس با سینمای غرب را سالم توصیف کرد.

شاه‌قاسمی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به حساسیت غرب نسبت به برخی مسائل اخلاقی اشاره کرد و گفت: در همان جهان غرب لیبرال، صاحبان هنر و سینما حساس هستند که یک نقش یا یک فیلم آیا براساس لیاقت به فردی واگذار شده یا روابط شخصی در آن دخیل بوده است. رئیس بانک جهانی به دلیل پستی که به معشوقه‌اش داده بود، برکنار شد. این تعاملات مبتنی‌بر فساد در جهان غرب هم پذیرفته نیست.

مافی در ادامه گفت: سینمای ایران به لحاظ ماهوی تفاوت‌های جدی با سینمای غرب دارد و به همین دلیل بسترهای فساد هم در آن محدودتر است. هرجا که در سینمای ایران خواستیم شبیه غربی‌ها عمل کنیم، بستر فساد هم بیشتر فراهم شده‌است. بالاخره علی‌رغم تمام بی‌اخلاقی‌هایی که امروز در همه شئون و صنوف ما وجود دارد، در کلیت همچنان انسان‌هایی اخلاق‌مدار هستیم. قطعاً در سینمای ایران هم فساد وجود دارد اما در قیاس با سینمای غرب، سینمای ایران شریف‌تر و اخلاقی‌تر است.

وی ادامه داد: هویت اخلاقی ما پاسداری بیشتری از حریم‌های اخلاقی می‌کند و این شرایط در سینمای ایران هم حاکم است، هرچند به دلیل حضور سلبریتی‌ها به‌صورت ناگزیر هر اتفاقی در این حوزه زیر نور و ذره‌بین قرار دارد این مسائل بیشتر به چشم می‌آید. عاملان فساد حتماً باید با برخورد دستگاه قضا مواجه شوند و حتی موارد اندک هم قابل قبول نیست اما اینکه می‌خواهیم آن را تبدیل به موج کنیم و این معنای «فساد» را به کل ساحت هنری و روشنفکری ایران تسری دهیم، قابل قبول نیست.

منبع:مهر