فیلم تازه و جنایی و اجتماعی پال تامس اندرسون/ نگاهی به «Phantom Thread»؛در خط آثار درخشان هیچکاک

پال تامس اندرسون به عنوان خالق شماری از اندیشمندانه ترین و در عین حال سرگرم کننده ترین فیلم های ۲۰ سال اخیر جهان سهم آشکاری در سمت و سو دادن به فیلم های هالیوودی و افکار مردمی داشته است که به محل های نمایش این آثار روی آورده اند و فیلم تازه او به نام «Phantom Thread» (یا «ریسمان خیالی») هم فارغ و رها از این نگاه و فرآیند نیست.

کاراکتر اول این فیلم یک طراح لباس و مد میانسال به نام رینولدز وودکاک و مردی است که به نظر می آید همه چیز را در اختیار دارد. او در یک خانه بزرگ و شیک ۵ اتاق خوابه در محله ای اعیان نشین در شهر لندن مستقر است و این مکانی است که او به دفتر کار خود نیز تبدیل کرده است. وی هر روز صبح زود بیدار می شود و بعد از صرف اشرافی ترین صبحانه شروع به طراحی لباس ها بر روی کاغذهای بزرگ می کند. رفتار او نه مثل یک خیاط بلکه به سان یک آرتیست است و پیوسته در رویاها سیر می کند. شب ها در مهمانی های هنری شرکت می کند و شانه به شانه بزرگان می ساید و آدمهایی دائماً به زندگی وی وارد و از آن خارج می شوند.

زن بلند پرواز

اینک سال ۱۹۵۵ است اما فضای موجود و رفتارهای رینولدز وودکاک که او را با بازی دانی یلا دی لوییس هنرپیشه معروف بریتانیایی می بینیم، شبیه به مردان امروز است و همه چیز بوی سال ۲۰۱۸ را می دهد و نه ۶۳ سال پیش را. وودکاک در یکی از روزهای پایان هفته با ماشین اسپورت شیک اش به خارج از شهر می رود و در رستوران هتلی مشرف به دریا دستور صبحانه می دهد. گارسون زنی به نام آلما (با بازی ویکی کریپس هنرپیشه ۳۴ ساله لوکز امبورگی) غذای دلخواه او را می آورد اما از همان نگاه نخست مشخص است این زن بلند پرواز به چیزهایی بسیار بیش از این می اندیشد و سرو غذای این مشتری کمترین هدف اوست.

اسکار تازه ای در راه نیست

دی لوییس که چندی پیش اعلام بازنشستگی کرد و این آخرین فیلم اوست در ۳۰ سال اخیر آنقدر در نقش هایی به کلی متفاوت با خود ظاهر شده که فرو رفتن اش در قالب مردی شبیه به خویش در «Phantom Thread» برای او یک تنوع و اتفاقی تازه به شمار می آید. وی در این فیلم به جای تلاش برای غیربریتانیایی بودن، آنچه را که هست به نمایش می گذارد و با این که یک بار دیگر در ایفای نقش خود موفق است و برای جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر دراماتیک نقش اول مرد کاندیدا شده اما هدف و امید اصلی او که تصاحب چهارمین جایزه اسکار عمر سراپا افتخارش است، با این فیلم حاصل نمی آید. وود استاک با آلما صاحب مراوداتی می شود و بدیهی است که از او در کارهای هنری اش استفاده کند و نگاهش به وی همانی باشد که به صدها فرد واجد شرایط دیگر در دنیای تبلیغاتی و پرفریب مد و هنر بوده است اما مسیر داستان به ما گوشزد می کند چیزهای دیگری در کمین است و ما با یک فیلم تریلر (دلهره آور) آلفرد هیچکاکی با مشخصه های دهه ۱۹۵۰ مواجه هستیم. اینجا است که تصورات مربوط به «سرگیجه» شاهکار سال ۱۹۵۸ هیچکاک و یا فیلم «Pygmalion» به ذهن می آیند.

یک همراه ابدی

بدیهی است که آلما در صدد نهایت بهره برداری از شرایط برتر رینولدز وودکاک باشد زیرا او برخلاف این زن خدمتکار همه چیز دارد. درست است که گاهی حرف های این دو نفر به مجادله هم کشیده می شود اما رینولدز حتی حاضر نیست توصیه های مشفقانه را بشنود و اطاعت محض را می خواهد و آلما نمی خواهد با زیر پا گذاشتن این اصل چیزهایی را از دست بدهد که برای تصاحب آن برنامه ریزی کرده است. در این میان خواهر رینولدز هم که سیریل (لزلی منویل) نامیده می شود، سهمی اساسی را برعهده دارد زیرا مشاور و همکار نزدیک و همراه ابدی وی است و رینولدز هرگز از او و البته روح مادر فقیدش جدا نیست. این زن (سیریل) بی شباهت به کاراکتر زن بد طینت خانه دار در «ربه کا» یکی از بهترین فیلم های نیمه اول دهه ۱۹۴۰ هیچکاک نیست و چشم های لیزر آسا و نگاه نافذ منویل در این رل همانی است که فیلم اندرسون می طلبد.

انواع امکانات

اندرسون که ۴۷ ساله و متولد ایالت کالیفرنیای آمریکا است حتی مدیریت فیلمبرداری را نیز شخصاً انجام داده و دوربین او فضا را به گونه ای می شکافد که برای نشان دادن مقدمات ورود بریتانیا به دنیای مُد و نمایش در دهه ۱۹۵۰ مورد نیاز است. کاراکتر وودکاک او نیز یک برداشت آزاد از شماری از طراحان لباس و مد بریتانیا در آن عصر همچون چارلز جیمز است. در عین حال وودکاک به فراخور نامش سرسخت تر و انعطاف ناپذیرتر از بسیاری از طراحان لباس و مد است و در نتیجه این سوال پیوسته قوت بیشتری می یابد که آیا وودکاک با چنان قدرتی توانایی مطیع ساختن آلما را دارد و یا آلما بازی را به سود خود برمی گرداند و این تقابل خاص، بنیان و اساس فیلم جدید اندرسون است. برای کامل شدن این تصویر اندرسون و همکارانش از انواع امکانات تصویری و نمادها و نشانه ها بهره می گیرند.

متفاوت با بقیه

اندرسون که اقسام کارها و ایده های تند و ملایم را در فیلم های قبلی اش (شامل «مگنولیا»، «خون بپا خواهد شد» و «Inherent Vice» به کار گرفته بود، اینجا به سبک و سیاق فیلم «استاد» (محصول ۲۰۱۲) از حضور و زندگی یک مرد اعیان صفت اما پوچ گرا یاد می کند. مردی که با وجود حضور و زندگی در میان جمعی پرشمار و عجین بودن با دنیای مد و ارتباطات، عملاً قادر و مایل به برقراری ارتباط های طولانی مدت نیست و آدم ها هنوز ورود نکرده به دنیای او می روند زیرا وی اصراری بر حفظ شان ندارد. وودکاک مطمئن است اگر این مدل خاص از مقابل او دور شود، ۱۰ مدل و همکار دیگر برای وی در راه هستند و جای خالی فرد رفته را پر می کنند و کار او زمین نمی ماند. تفاوت آلما با دیگران این است که نمی گذارد همین برخورد با وی صورت پذیرد و کلیدی ترین نقطه فیلم «Phantom Thread» همین است. اینجا است که بار روانی و جنایی و ترس فیلم شدت می گیرد و فیلم جدید پال تامس اندرسون تبدیل به یک «سوءظن» (یکی دیگر از آثار ماندگار دهه ۱۹۴۰ هیچکاک) می شود اما با ابزار و نشانه های روان شناختی سال ۲۰۱۸٫

مشخصات فیلم

 عنوان: «Phantom Thread»

 محصول: کمپانی های فوکاس فیچرز و آنا پورنا

 تهیه کنندگان: جووانا سلار، مگان گلیسون، دانی یل لویی، آدام سامنر و پیتر هسلاپ

 سناریست، کارگردان و مدیرفیلمبرداری: پال تامس اندرسون

 تدوینگر: دیلان تچینور

 موسیقی متن: جانی گرین وود

 طول مدت: ۱۳۰ دقیقه

 بازیگران: دانی یل دی لوییس، ویکی کریپس، لزلی منویل، کامیلا راترفورد، جنیا مک کی، برایان گلیسون، هری یت سنسوم هریس، لوییزا ریچتر و جولیا دیویس.

منبع: Film Comment

وصال روحانی