توافق‌های چندجانبه منطقه‌ای برای ایران عایدی هم خواهدداشت؟
نقش مثبت و توافق‌های دوجانبه یا چندجانبه منطقه‌ای بین کشورها بر توسعه حجم و تسهیل روند روابط تجاری برون‌مرزی در سال‌های اخیر باعث شده است که بسیاری از کشورها به این رویکرد روی آورند و با تعدد و تنوع توافق‌های دو یا چندجانبه با سایر کشورها راه صادرات و واردات خود را هم در حوزه کالایی و هم در حوزه خدمات هموار سازند.
به گزارش میار، محمد میرشکاری دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه در ادامه این یادداشت نوشته است؛ امروزه ۷۰ درصد از تجارت دولت‌ها در حوزه منطقه‌ای شکل می‌گیرد. طی ۲۰ سال گذشته، به طور میانگین سالانه ۱۱ توافقنامه تجارت منطقه‌ای به مرحله اجرا رسیده که بیشترین آن‌ها مربوط به حوزه‌های اروپا، شرق آسیا و امریکا بوده‌است.
بر اساس آمار سازمان جهانی تجارت، تعداد ترتیبـات اقتـصادی و تجـاری منطقه‌ای ثبت‌شده از ۱۲۴ مورد در آغاز به کار این سازمان در سال ۱۹۹۵ بـه ۵۸۵ در ژانویـه ۲۰۱۴ رسید.
ایران نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای که از آن برخوردار است، قابلیت مهمی در عقد توافقنامه‌های دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای دارد.
اتصال با مجموعه کشور‌های اوراسیا، راه ارتباطی چین و شبه‌قاره به اروپا و رتبه سوم جهانی به جهت تعداد بالای کشور‌های همسایه و قرار‌گیری در مسیر کریدور‌های مطرح جهانی، همچنین برخورداری از پیوند‌های مشترک و عمیق تاریخی، فرهنگی، مذهبی و زبانی با بسیاری از کشور‌های همسایه و جهان اسلام فرصتی انحصاری در جهت پیشبرد اهداف اقتصادی و تجاری کشور فراهم ساخته‌است.
همه ویژگی‌های جغرافیای ایران این پتانسیل را برای کشور ایجاد کرده‌است تا بتواند بستر‌های مناسب برای انعقاد توافقنامه‌های تجاری منطقه‌ای داشته باشد و از این طریق بازار‌های جدید اقتصادی برای خود بگشاید.
با این همه ایران جزو معدود کشور‌هایی است که کمترین فعالیت را در حوزه اجرای موافقتنامههای دو و چندجانبه تجاری منطقه‌ای دارد.
متاسفانه به‌رغم ظرفیت‌های بالای تولیدی و تجاری، ایران به نسبت همسایگان خود کمترین حضور را در توافقنامه‌های تجارت منطقه‌ای دارد. ایران تنها در توافقنامه‌های «اکو» و «نظام جهانی ترجیحات تجاری کشور‌های در حال توسعه» حضور دارد، در حالی که به طور مثال کشور‌های ترکیه و پاکستان به ترتیب در ۲۲ و ۱۰ توافقنامه تجارت منطقه‌ای حضور دارند.
بر عکس ایران، ترکیه و هند بخش قابل‌توجهی از اقتصاد خود را به موافقتنامههای منطقه‌ای وابسته کرده‌اند. حدود ۷۳ درصد از صادرات ۱۶۸ میلیارد دلاری ترکیه و حدود ۶۷ درصد از صادرات ۳۲۳ میلیارد دلاری هند در سال ۲۰۱۸ به بازار‌های ایجاد شده توسط اینگونه موافقتنامه‌ها بوده‌است.
در سال ۲۰۱۹، ۱۵ کشور همسایه ایران بیش از هزار میلیارد دلار واردات داشته‌اند که با وجود قرار‌گیری ایران در میانه حجم بالای تجارت کشور‌های همسایه تنها سهم ۳/۲ درصدی از تجارت آن‌ها را تامین کرده‌است. ایران می‌تواند با استفاده از موقعیت ویژه خود و با اجرای توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای برای افزایش تبادلات تجاری و رساندن آن به ۱۲۰ میلیارد دلار (من‌های محصولات نفتی) استفاده کند.
بی‌رغبتی مسئولان برای عقد توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و چند جانبه منطقه‌ای باعث شده‌است ایران کم‌کم «مزیت‌های نسبی» خود را در بازار کشور‌های همسایه و منطقه از دست بدهد و رقبای منطقه‌ای ایران جای آن‌ها را پر کنند. کشور عراق که در صدر صادرات ایران قرار دارد، هنوز بعد از گذشت سال‌ها توافق تجاری با این کشور شکل نگرفته است، اما در عوض ترکیه همسایه شمالی عراق از سال ۲۰۰۸ با این کشور توافقنامه تجاری دارد.
توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای مزیت‌های بسیاری برای ایران ایجاد می‌کند؛ مزیت‌های این نوع توافق‌ها شامل: دور زدن تحریم‌ها، سهولت در دست یافتن به بازار کشورها، حذف ارز‌های واسطه‌ای و نفوذ اقتصادی در کشورها، برای ایران به ارمغان می‌آورد.
توجه به این نکته لازم است که تاخیر بی‌مورد در انعقاد توافقات تجاری می‌تواند حضور ایران را در بازار‌های هدف منطقه سخت‌تر کند؛ چراکه با توجه به گرایش کشورها در سراسر جهان در پیوستن به توافقنامه‌های تجاری، حضور رقبای ایران در تمام کشورها پررنگ‌تر خواهد شد.
از این‌رو ضروری‌است ایران نیز همچون دیگر کشور‌های منطقه و جهان از ظرفیت‌های موجود جغرافیایی و اقتصادی در توافقات تجاری دوجانبه، چندجانبه منطقه‌ای، به منظور افزایش میزان تولید و تجارت و نقش‌آفرینی بیشتر در عرصه منطقه استفاده کند.
منبع:جوان
به گزارش میار، محمد میرشکاری دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه در ادامه این یادداشت نوشته است؛ امروزه ۷۰ درصد از تجارت دولت‌ها در حوزه منطقه‌ای شکل می‌گیرد. طی ۲۰ سال گذشته، به طور میانگین سالانه ۱۱ توافقنامه تجارت منطقه‌ای به مرحله اجرا رسیده که بیشترین آن‌ها مربوط به حوزه‌های اروپا، شرق آسیا و امریکا بوده‌است.
بر اساس آمار سازمان جهانی تجارت، تعداد ترتیبـات اقتـصادی و تجـاری منطقه‌ای ثبت‌شده از ۱۲۴ مورد در آغاز به کار این سازمان در سال ۱۹۹۵ بـه ۵۸۵ در ژانویـه ۲۰۱۴ رسید.
ایران نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای که از آن برخوردار است، قابلیت مهمی در عقد توافقنامه‌های دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای دارد.
اتصال با مجموعه کشور‌های اوراسیا، راه ارتباطی چین و شبه‌قاره به اروپا و رتبه سوم جهانی به جهت تعداد بالای کشور‌های همسایه و قرار‌گیری در مسیر کریدور‌های مطرح جهانی، همچنین برخورداری از پیوند‌های مشترک و عمیق تاریخی، فرهنگی، مذهبی و زبانی با بسیاری از کشور‌های همسایه و جهان اسلام فرصتی انحصاری در جهت پیشبرد اهداف اقتصادی و تجاری کشور فراهم ساخته‌است.
همه ویژگی‌های جغرافیای ایران این پتانسیل را برای کشور ایجاد کرده‌است تا بتواند بستر‌های مناسب برای انعقاد توافقنامه‌های تجاری منطقه‌ای داشته باشد و از این طریق بازار‌های جدید اقتصادی برای خود بگشاید.
با این همه ایران جزو معدود کشور‌هایی است که کمترین فعالیت را در حوزه اجرای موافقتنامههای دو و چندجانبه تجاری منطقه‌ای دارد.
متاسفانه به‌رغم ظرفیت‌های بالای تولیدی و تجاری، ایران به نسبت همسایگان خود کمترین حضور را در توافقنامه‌های تجارت منطقه‌ای دارد. ایران تنها در توافقنامه‌های «اکو» و «نظام جهانی ترجیحات تجاری کشور‌های در حال توسعه» حضور دارد، در حالی که به طور مثال کشور‌های ترکیه و پاکستان به ترتیب در ۲۲ و ۱۰ توافقنامه تجارت منطقه‌ای حضور دارند.
بر عکس ایران، ترکیه و هند بخش قابل‌توجهی از اقتصاد خود را به موافقتنامههای منطقه‌ای وابسته کرده‌اند. حدود ۷۳ درصد از صادرات ۱۶۸ میلیارد دلاری ترکیه و حدود ۶۷ درصد از صادرات ۳۲۳ میلیارد دلاری هند در سال ۲۰۱۸ به بازار‌های ایجاد شده توسط اینگونه موافقتنامه‌ها بوده‌است.
در سال ۲۰۱۹، ۱۵ کشور همسایه ایران بیش از هزار میلیارد دلار واردات داشته‌اند که با وجود قرار‌گیری ایران در میانه حجم بالای تجارت کشور‌های همسایه تنها سهم ۳/۲ درصدی از تجارت آن‌ها را تامین کرده‌است. ایران می‌تواند با استفاده از موقعیت ویژه خود و با اجرای توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای برای افزایش تبادلات تجاری و رساندن آن به ۱۲۰ میلیارد دلار (من‌های محصولات نفتی) استفاده کند.
بی‌رغبتی مسئولان برای عقد توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و چند جانبه منطقه‌ای باعث شده‌است ایران کم‌کم «مزیت‌های نسبی» خود را در بازار کشور‌های همسایه و منطقه از دست بدهد و رقبای منطقه‌ای ایران جای آن‌ها را پر کنند. کشور عراق که در صدر صادرات ایران قرار دارد، هنوز بعد از گذشت سال‌ها توافق تجاری با این کشور شکل نگرفته است، اما در عوض ترکیه همسایه شمالی عراق از سال ۲۰۰۸ با این کشور توافقنامه تجاری دارد.
توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای مزیت‌های بسیاری برای ایران ایجاد می‌کند؛ مزیت‌های این نوع توافق‌ها شامل: دور زدن تحریم‌ها، سهولت در دست یافتن به بازار کشورها، حذف ارز‌های واسطه‌ای و نفوذ اقتصادی در کشورها، برای ایران به ارمغان می‌آورد.
توجه به این نکته لازم است که تاخیر بی‌مورد در انعقاد توافقات تجاری می‌تواند حضور ایران را در بازار‌های هدف منطقه سخت‌تر کند؛ چراکه با توجه به گرایش کشورها در سراسر جهان در پیوستن به توافقنامه‌های تجاری، حضور رقبای ایران در تمام کشورها پررنگ‌تر خواهد شد.
از این‌رو ضروری‌است ایران نیز همچون دیگر کشور‌های منطقه و جهان از ظرفیت‌های موجود جغرافیایی و اقتصادی در توافقات تجاری دوجانبه، چندجانبه منطقه‌ای، به منظور افزایش میزان تولید و تجارت و نقش‌آفرینی بیشتر در عرصه منطقه استفاده کند.
منبع:جوان
دسته بندی: اقتصادی
آدرس کوتاه خبر:
